Zoeken naar aansluiting bij een divers publiek

Martine Consten (programma-manager Kunst en Cultuur bij VSBfonds) weet hoe ze dat bij Museum Jan Cunen voor elkaar krijgen. Ze neemt ons mee naar Oss, waar we in gesprek gaan met museumdirecteur Herman Tibosch.

‘Museum Jan Cunen is hét museum van Oss en de regio, met een landelijke uitstraling’, zo begint Herman Tibosch zijn rondleiding. ‘Wat ooit begon met een verzameling lokale archeologische vondsten van stadsarchivaris en naamgever Jan Cunen, werd later aangevuld met een collectie 19e eeuwse kunst. ‘Vandaag de dag is het museum nog altijd gevestigd op de plek waar Jan Cunen ooit zijn eerste tentoonstellingsruimte inrichtte: de historische stadsvilla die vroeger dienstdeed als stadhuis. Naast onder meer een educatieve functie en de ambitie om een springplank voor jonge kunstenaars te zijn, vertellen we hier aan de hand van archeologische vondsten, kunstwerken, voorwerpen en anekdotes ‘het verhaal van Oss’. Alle facetten uit verleden en heden komen aan bod. Ook de industrie van toen en nu bijvoorbeeld. En ja, ook de donkere kant. De Bende van Oss. En waar het verhaal dat Ossenaren messentrekkers zijn vandaan komt. De verhalen vormen letterlijk het hart van het museum en fungeren als inspiratiebron voor de tentoonstellingsprogrammering.’

Lokale, maatschappelijke relevantie
Volgens Martine Consten draagt Museum Jan Cunen bij aan wat VSBfonds voor ogen heeft. ‘Een sociale, inclusieve en creatieve samenleving waarin iedereen wil, mag en kan meedoen. Dit is zo’n culturele plek waar ze het voor elkaar krijgen dat er een heel breed publiek samenkomt en met elkaar verbonden raakt. Onze eerste donatie stamt al uit het begin van deze eeuw. Een tijd waarin fondsen nog voornamelijk musea met landelijke exposure en blockbuster-tenstoonstellingen ondersteunden. Dat doen we ook nog wel, maar de focus is flink verbreed naar musea met meer maatschappelijke relevantie en regionale impact.’

Meerjarendonatie van VSBfonds

VSBfonds heeft volgens Consten bewust gekozen het project ‘Jan Cunen blijft slapen’ na een eerste donatie nogmaals te ondersteunen. ‘Om nog even dat extra zetje te geven. Maar we gaan hier verder dan alleen projectondersteuning. Museum Jan Cunen is een van die organisaties die we met een meerjarendonatie steunen. Daaruit spreekt het vertrouwen van ons fonds in de visie en aanpak die men bij Museum Jan Cunen heeft. We geven ruimte om te experimenteren en te ontwikkelen. Het mooie is ook, initiatieven ontstaan hier haast vanzelf. Niet eerst een projectplan schrijven, maar gewoon beginnen en doen. En je weet: wat ze hier ook ondernemen, het past altijd naadloos in de culturele en maatschappelijke doelen van het museum.’

Drempels slechten

Volgens Tibosch worden er ook op talloze andere manieren drempels geslecht. ‘Een wc-unit buiten, waar jonge kunstenaars hun werken exposeerden. Een outside escape route hier door de buurt, met vragen, raadsels en verhalen over Oss en objecten die je tegenkomt. Als beloning kun je na afloop een verrassing ophalen in het museum. Onze voortuin kun je ook zo binnenstappen. Daar is een apotheek voor dieren aangelegd, met medicinale planten en kruiden. Een knipoog naar medicijnproducent Organon die onlosmakelijk met Oss is verbonden en een aantrekkelijke plek om eens een kijkje te nemen. De deur van ons café staat voor iedereen open. Al kom je alleen maar voor een kopje koffie of thee en iets lekkers erbij. Jongeren onder de achttien hebben gratis toegang en ook hen zie je steeds meer in ons museum. Ze komen uit nieuwsgierigheid, of om snel iets te bekijken voor een scriptie of onderzoek. Regelmatig komen hier ook bewoners van het zorgcentrum om de hoek met hun begeleiders naar het park en bezoeken ons museum. Al die mensen ervaren dat een museum niet elitair is, maar voor iedereen.’

Samenwerken met lokale organisaties

‘Met al die initiatieven binnen én buiten het museum groeit Museum Jan Cunen uit tot een waardevolle spil in de lokale samenleving’, benadrukt Consten. ‘Niet in de laatste plaats door de samenwerking met welzijnsorganisaties, buurthuizen, vrijwilligersnetwerken en spilfiguren in de diverse wijken. Een van de nieuwe ideeën die hieruit zijn ontstaan is dat unieke kunstwerken uit de stadscollectie voor langere tijd te zien zijn op openbare plekken*.’ Tibosch beaamt dat en laat weten dat de eerste locatie waar dit gebeurt een zorghotel is. ‘Maar we denken ook aan buurthuizen, bibliotheken, wachtkamers, winkels, noem maar op. Ook het gemeentebestuur is geïnspireerd geraakt. De uitreiking van het statushouderschap aan nieuwkomers vindt inmiddels steevast in ons museum plaats. Deze nieuwe Ossenaren leren dan meteen ‘het verhaal van Oss’ kennen en worden daar vanaf dat moment ook zelf onderdeel van. We hebben het spoor gevonden en gaan zo door. Met steeds meer spontane ideeën, ook van vrijwilligers en inwoners. En aangemoedigd door het feit dat we de afgelopen tijd alleen al 300% meer bezoekers uit Oss hadden die - naast mensen uit de regio en elders in het land - ons museum weten te vinden.’

*In 2023 won Museum Jan Cunen de VriendenLoterij Museumprijs. Een deel van de gewonnen 100.000 euro wordt geïnvesteerd in dit nieuwe project.